Uczucie parcia na stolec przy stomii

Uczucie parcia na naturalny odbyt może pojawić się pomimo wyłonionej stomii. W chirurgii przewodu pokarmowego wykonuje się różne typy operacji, w zależności od zdiagnozowanej choroby, których konsekwencją może być uczucie parcia na odbyt lub ból w tej okolicy.

Amputacja brzuszno-kroczowa sposobem Miles'a

Amputacja brzuszno-kroczowa sposobem Miles`a polega na wycięciu całej odbytnicy wraz ze zwieraczami odbytu. Operacja jest wykonywana w przypadku nowotworów odbytu i odbytnicy, gdy guz jest położony bardzo nisko i nie ma możliwości zachowania zwieraczy odbytu. Konieczne jest wtedy wykonanie stałej kolostomii. Po takiej operacji pacjent może odczuwać bolesne parcie na odbyt, pomimo że tego odbytu już nie ma. Ta dolegliwość nosi nazwę tzw. odbytnicy fantomowej.

Bólem fantomowym nazywamy wszelkie objawy, doznania bólowe po amputacji, odczuwane w nieobecnej już części ciała (w tym wypadku odbytnicy). Czucie fantomowe natomiast to iluzja, że amputowana część ciała jest nadal obecna. Ból fantomowy odbytnicy pomimo jej braku jest odczuwany jako realny i może mieć uciążliwy wpływ na codzienne funkcjonowanie. Odczucia bólowe są uzależnione od ogólnej kondycji psychicznej pacjenta, np. od tego czy jest zmęczony, czy przeżywa stany lękowe, czy ma wsparcie w rodzinie. Bóle fantomowe mogą utrzymywać się tylko przez pewien czas po operacji, np. kilka godzin, dni, miesięcy, aż w końcu zupełnie zaniknąć. Mogą mieć też różne nasilenie. Mechanizmy patofizjologiczne leżące u podstaw zjawisk związanych z fantomami po operacji nie zostały jeszcze wyjaśnione. Według najnowszych teorii powstanie bólu fantomowego w dużej mierze tłumaczy się istnieniem obszarów mózgu odpowiedzialnych za reprezentowanie określonych fragmentów ciała. Jeśli któregoś fragmentu zabraknie, w mózgu pojawia się „chaos”.

Operacja sposobem Hartmanna

Operacja sposobem Hartmanna polega na usunięciu zmiany chorobowej (guza, zwężonego odcinka) wraz z wyłonieniem stomii z bliższego odcinka esicy oraz zaszyciem odbytnicy na ślepo, która zostaje wyłączona z pasażu. Operacje sposobem Hartmanna wykonuje się w chorobie Leśniowskiego-Crohna, nowotworach, uchyłkowatości jelita grubego, ostrej niedrożności okrężnicy. Stan zapalny, jaki może powstać z powodu wyłączenia odbytnicy z pasażu, nosi nazwę „diversion colitis”. Cechy kliniczne DC to: uczucie parcia na odbyt, kurczowe bóle w dole brzucha, oraz wycieki treści surowiczo-krwistej lub śluzowej z odbytu. W kikucie odbytnicy wyłączonej z pasażu może znajdować się śluz, grudki kału, szczególnie u osób, które były operowane ze wskazań pilnych, u których nie przeprowadzono mechanicznego czyszczenia jelita. Najskuteczniejszą metodą leczenia DC jest chirurgiczne przywrócenie ciągłości przewodu pokarmowego z likwidacją stomii, o ile istnieje taka możliwość. Odwrócenie pasażu jelitowego powoduje całkowitą remisję dolegliwości związanych z DC. Do momentu operacji odtwórczej można stosować czopki glicerynowe lub niewielkie wlewki doodbytnicze w celu wypłukania zalegającej treści. O tym kiedy po operacji można rozpocząć wlewki, powinien zadecydować lekarz.

Proktokolektomia

Proktokolektomia odtwórcza to operacja, w wyniku której wykonuje się ileostomię pętlową i resekuje całe chorobowo zmienione jelito grube i odbytnicę, a zdrowy koniec jelita cienkiego formuje się w zbiornik tzw. pouch i zespala z odbytem. Proktokolektomia odtwórcza jest leczeniem z wyboru u większości chorych z WZJG, którzy wymagają operacji. Zabieg ten jest często wykonywany w trzech etapach, aby zapewnić gojenie i zwiększyć szansę na lepsze funkcjonowanie zbiornika J- pouch.

Ileostomia pętlowa, czyli dwulufowa polega na tym, że z jednego odcinka jelita wypływa na zewnątrz treść jelitowa, a drugi odcinek, tzw. dystalny jest wyłączony z pasażu jelitowego. Ten wyłączony z pasażu odcinek jelita może ulec zapaleniu, które nazywamy „pouchitis”. Pouchitis to zapalenie błony śluzowej wytworzonego zbiornika, które może wystąpić w różnych okresach pooperacyjnych. Zapalenie zbiornika w pierwszych dniach lub tygodniach po operacji (przed likwidacją ileostomii) może objawiać się śluzowo- ropnym wyciekiem o nieprzyjemnym zapachu, parciem na naturalny odbyt, bólami podbrzusza, czasem podwyższoną ciepłotą ciała. Aby zapobiec zapaleniu, począwszy od drugiej doby po zabiegu, płucze się zbiornik roztworem soli fizjologicznej i Metronidazolu. Pouchitis może wystąpić u pacjentów z wytworzonym zbiornikiem jako powikłanie odległe (już po likwidacji ileostomii ). Jest zespół objawów klinicznych o różnym natężeniu. Najczęściej są to: luźne stolce z domieszką śluzu i krwi, trudności w utrzymaniu stolca, bóle brzucha z bolesnym parciem na odbyt, podwyższoną temperaturą ciała. Pouchitis najczęściej leczy się przez zastosowanie antybiotykoterapii, Metronidazolu, a także probiotyków i prebiotyków.

Innym powikłaniem, które może wystąpić po proktokolektomii odtwórczej jest tzw. „cuffitis – czyli zapalenie błony śluzowej kanału odbytu. Pozostawiony kikut odbytnicy jest podatny na nawrót WZJG. Objawy kliniczne zapalenia to: wzrost częstotliwości wypróżnień, często z domieszką krwi, a nawet krwawieniem, bóle brzucha, często z bolesnym parciem na odbyt i nagłą potrzebą oddania stolca. Zapalenie mankietu odbytu jest częste u pacjentów ze zbiornikiem typu J, szczególnie u tych z zespoleniem zszywanym bez mukozektomii lub u których pozostawiono zbyt długi kikut. Cuffitis leczy się preparatami mesalazyny i/lub kortykosteridów. Jeżeli leczenie zachowawcze jest nieskuteczne, to pozostaje leczenie chirurgiczne polegające na wycięciu zapalnie zmienionej błony śluzowej odbytnicy, czyli wspomniana wyżej mukozektomia.

;

Autor:

Urszula Sobczak

Członek Zarządu Polskiego Towarzystwa Pielęgniarek stomijnych

Pielęgniarka stomijna w SK Nr 2 Poradnia Stomijna, ul. Przybyszewskiego 49,
60-355 Poznań

Bibliografia

1. Banasiewicz T., Krokowicz P., Szczepkowski M.,: Stomia. Prawidłowe postępowanie chirurgiczne i pielęgnacja. Termedia. Poznań 2014 ( wybrane rozdziały)

2. Marciniak R., Banasiewicz T., Drews M., : Zbiorniki jelitowe od podstaw naukowych do praktyki klinicznej. Termedia. Poznań 2013 ( wybrane rozdziały)

3. Krokowicz P., Zbiorniki jelitowe w chirurgicznym leczeniu chorób jelita grubego. Rozprawa rehabilitacyjna. Poznań 1996